Pomysł na tego posta narzucił mi się już jakiś czas temu (czas mierzony raczej w miesiącach niż w dniach czy tygodniach), ale jakoś tak wyszło, że do tej pory nie został zrealizowany. Post będzie poświęcony komunikacji międzyludzkiej, a dokładniej kilku przypadkom które zaobserwowałem podczas swojej "działalności w Internecie", a także wspomnę co nie co o prowadzeniu bloga. Osoby ze sporym doświadczeniem życiowym raczej w tym poście nic nowego nie znajdą, tak więc zachęcam głównie osoby młode do jego przeczytania :)

Zacznę może od sprawy trywialnej, z której człowiek zdaje sobie sprawę dopiero po fakcie (tj. o której ja sobie dość późno zdałem sprawę): publikując coś na blogu jesteś przez niektórych brany za autorytet.

Dla wielu ludzi, szczególnie tych którzy nie kwestionują wszystkiego co się rusza (miałem ochotę podlinkować te kilka słów do strony pewnego znajomego ;p), słowo pisane jest niejako Ważniejsze i Bardziej Prawdziwe niż to co powie ów osobie np. znajomy. Przykładowo, po przeczytaniu artykułu w czasopiśmie, szczególnie jeżeli ów artykuł się podobał, często kreuje się u takich osób wizja siwobrodego eksperta, który poświęcił lata nauki by zgłębić dany temat, a następnie napisać ten artykuł. Zapewne jedna lub więcej uczelni nadała tej osobie honorowe tytuły naukowe, i zapewne jest to osoba bardzo znana i szanowana w swoim środowisku.

Tak, mówię tu o efekcie aureoli, a także o tym, ze od dziecka uczą nas, że uczy się z tekstu pisanego. Jeżeli uczy się z tekstu pisanego, to oznacza, że tam jest wiedza, prawda? Tak więc (moim zdaniem) jesteśmy uczeni bardziej ufać w tekst pisany, niż czasami we własny osąd. Ma to oczywiście dobre i złe strony :)

Analogicznie jak z artykułami i książkami papierowymi, jest też z blogami, artykułami na serwisach różnego rodzaju (od wielkich, przeznaczonych dla dużej grupy ludzi, serwisów typu onet, do małych, specjalistycznych serwisów zrzeszających hobbystów lub ekspertów/specjalistów z danej działki). Jest jednak jedna ważna różnica - dużo łatwiej jest opublikować coś na necie, niż jest uczynić to w papierowym magazynie. Oznacza to jedynie tyle, że dużo więcej różnego rodzaju tekstów pojawia się w internecie, co z kolei stwarza problem (o którym niestety co bardziej łatwowierni zapominają): które artykuły są rzetelne, a które nie (przypominam, że w papierowych magazynach również bzdur nie brakuje).

Ludzie oczywiście, aby nie tracić czasu, wypracowują sobie "automaty weryfikujące". Bardzo często kryterium w takim "automacie" jest poprawności pisowni i ortografii. Czyli, mamy tendencje bardziej ufać osobie która pisze poprawnie gramatycznie i ortograficznie, a do tego używa zdań złożonych i trudnych słów, niż osobie która pisze z blendami ortograficznymi, uszyfajac prostych i niezlorzonych zdani, a do teko ropi literuwki. Dodatkowo często zakładka "o mnie" na blogu lub tabelka "o autorze" wpływa bardzo pozytywnie na odbiór, szczególnie jeżeli autor (tak, ramkę "o autorze" wypełnia AUTOR) przedstawia się tam w samych superlatywch (bo czemu miałby o sobie źle pisać?).
Dodam, że często taki automat (jeżeli go nie nadużywamy) działa całkiem poprawnie.

Co to oznacza dla osoby piszącej artykuły, lub np. nie-osobiste wpisy na blogu, które w zasadzie również są artykułami? W zasadzie tyle, że jeżeli pisze nierzetelnie, to ludzie czytający jego bloga będą te "nierzetelności" propagować dalej.
Przykładem tego typu propagacji może być np. moja analiza sandboxa Google Chrome, w której popełniłem pewien błąd merytoryczny (jeden z test-case'ów który zrobiłem był nieprawidłowy) i która była później cytowana po różnych blogach i forach (anglojęzycznych) jako argument "dlaczego Chrome jest zły" (a później musiałem pisać sprostowania, etc, które oczywiście propagowane były dużo wolniej).
Innym przykładem mogą być różne publikacje (nie będę podawać przykładów, nie jest moim celem piętnować kogokolwiek) na serwisach dla młodych osób które chcą zostać hackerami (a takich osób przybywa co w TV leci film o hackerach), które często zawierają nie najlepszej jakości publikacje, które zamiast pomagać wytłumaczyć niektóre tematy, budują w okół nich magiczną otoczkę wiedzy tajemnej (aka "nie wiem jak to działa, ale działa, widać magia").

Podsumowując punkt widzenia autorów - starajmy się pisać jak najrzetelniej, dzięki temu zaoszczędzimy ludziom trochę czasu i być może zarówno im, jak i sobie, trochę wstydu :)
Szczególnie uczulam na to osoby które rozpoczynają dopiero swoją przygodę z pisaniem - z doświadczenia wiem (za równo własnego, jak i dokonanych obserwacji), że po pierwszym artykule (i pozytywnym feedbacku który po nim następuje), często rzucą się człowiek w wir pracy i pisze następny, który chce jak najszybciej opublikować. Oczywiście, z uwagi na ów pośpiech, następuje regresja poziomu merytorycznego, oraz wzrost niedociągnięć, tak więc drugi artykuł jest już gorszy niż mógłby być. Tak więc po pierwszym artykule, dajmy sobie trochę więcej czasu, tak aby i drugi był rzetelnym kawałkiem informacji :)

Wracając do punktu widzenia czytelnika. Niektórzy po przeczytaniu artykułu, czy też wpisu na blogu, decydują się nawiązać kontakt z Autorytetem. Oczywiście, wszyscy kwestionują autorytety, póki ci są po drugiej stronie szklanego ekranu. Natomiast gdy przychodzi do nawiązania kontaktu z kimś kto coś publikuje, to często włącza się u ludzi tryb "ja uniżony poddany zwracam się z nieśmiałą prośbą do Autorytetu". Dla przykładu zacytuje poglądowy fragment e-maila który otrzymałem wczoraj (dotyczył on skomentowania pewnego pomysłu przedstawionego przez nadawce):

Pozdrawiam serdecznie i przepraszam, że odzywam się z taką prośbą

W powyższym widać to o czym piszę - autor z jakiegoś powodu umieścił siebie na pozycji poddanej. A ja zapytam... dlaczego? Przecież oboje jesteśmy ludźmi. Nie sądzę żeby jemu przyjemnie się wstawiało tego typu wyrażenie w treść e-maila, a i mi również humoru nie poprawia fakt, że ktoś zamiast nawiązać ze mną rozmowę, przeprasza że "śmie się do mnie odezwać" - aż boję się sobie wyobrażać jaki obraz mojej osoby nosi mój rozmówca w swojej głowie (czyżby "wyalienowany profesorek"? a może "nadąsany palant"?).
Chciałbym więc uczulić wszystkich - nawet jeżeli ktoś faktycznie JEST autorytetem (czyli zrobił coś więcej niż napisał posta na blogu z mądrze brzmiącymi słowami), to traktujcie go jak człowieka :)

Innym przypadkiem który często spotykam, w zasadzie tylko pośrednio związany z powyższym, jest "czy mogę zadać pytanie?". Absolutnym rekordzistą w tym względzie była osoba która rozpoczęła rozmowę od:

Czy mogę mieć pytanie?

Zauważmy iż powyższa osoba nie dość, że nie zadała pytania właściwego, to jeszcze pozwala nam zdecydować czy w ogóle może mieć pytanie, że nie wspomnę o możliwości jego zadania.
Rozumiem, że niektórzy stwierdzą, iż ta osoba stara się być grzeczna. Natomiast osobiście mi się to nie podoba, ponieważ:
1. Osoba stawia mnie w pozycji Autorytetu a siebie w pozycji poddańczej - w końcu to ja mam zdecydować czy może mieć pytanie i czy może je zadać, a nie pamiętam żebym kiedyś zgłaszał się na ochotnika do Komisji Decydującej Które Pytania Można Mieć A Których Mieć Nie Można.
2. Osoba traci i swój czas i mój, na pytanie o możliwość zadania pytania (które swoją drogą już zadaje, bo jest tam znak zapytania na końcu).

Równie dobrze ów osoba mogłaby po prostu zadać to pytanie z którym przyszła, i sądzę że byłoby to dużo lepiej odebrane :)
Dodatkowo, osoby które mają dużo zajęć, często tylko z doskoku odpowiadają na czatach / na e-maile, i chętnie odpisują na merytoryczne pytania, niż na pytania typu "czy mogę o coś zapytać".

Podsumowując ten pseudo-psychologiczny wywód: jeżeli ktoś chce być autorytetem, niech sobie na to zasłuży poprzez bycie rzetelnym; jednocześnie nie zapominajmy, że autorytet to też człowiek :)

Lektura uzupełniająca:
Podejście do autorytetów cz. 1
"Pan raczy żartować, panie Feynman!" - Richard P. Feynman (autobiografia)